Στον αγώνα με το ΚΚΕ για αποκλειστικότητα στη δημόσια δωρεάν Υγεία
Δύο από τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη που δόθηκε στη δημόσια διαβούλευση αφορούν τις εργασιακές σχέσεις των γιατρών. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται η δυνατότητα πρόσληψης γιατρών με μερική απασχόληση στα δημόσια νοσοκομεία, με ταυτόχρονο δικαίωμα άσκησης ιδιωτικού έργου, καθώς επίσης και η δυνατότητα να ασκούν ιδιωτικό έργο και εκτός δημόσιου νοσοκομείου γιατροί που ήδη υπηρετούν στο ΕΣΥ με την προϋπόθεση ότι θα συμμετέχουν στην απογευματινή λειτουργία των νοσοκομείων, δηλαδή με την προϋπόθεση να ασκούν ιδιωτικό έργο εντός ΕΣΥ (γιατί ιδιωτικό είναι το έργο των νοσοκομειακών γιατρών στα απογευματινά ιατρεία και τα απογευματινά χειρουργεία).
Σύντομη αναδρομή στον θεσμό της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης
Το 1979 η ομάδα εργασίας του καθηγητή Φίλια εισηγείται στον τότε υπουργό Κοινωνικών Υπηρεσιών της κυβέρνησης Καραμανλή, παιδίατρο Σπύρο Δοξιάδη, την καθιέρωση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης των νοσοκομειακών γιατρών χωρίς δυνατότητα άσκησης ιδιωτικού έργου. Το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο προέβλεπε μεταξύ άλλων την ίδρυση Κέντρων Υγείας για την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στον μη αστικό πληθυσμό και τη δυνατότητα πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης μόνο για τις θέσεις διευθυντών μετά από 3 χρόνια. Τελικά δεν κατατέθηκε ποτέ. Συνάντησε σφοδρές αντιδράσεις μέσα στους κόλπους της ΝΔ, οι οποίοι εξέφραζαν τα συμφέροντα του ιδιωτικού τομέα που λυμαίνονταν την Υγεία. Χαρακτήριζαν τις ρυθμίσεις «μαρξιστικού χαρακτήρα» και τον Δοξιάδη «επικίνδυνα σοσιαλιστή».
Ο θεσμός της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης στους νοσοκομειακούς γιατρούς καθιερώθηκε επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ με νόμο του 1983, ο οποίος επίσης προέβλεπε τη μετατροπή των νοσοκομείων σε ΝΠΔΔ και απαγόρευε την ίδρυση και επέκταση των ιδιωτικών κλινικών. Υπουργός Υγείας ήταν ο χειρουργός Π. Αυγερινός, ο οποίος με τα λόγια του «πλήρωσε το τίμημα» με μεταφορά του στην Ευρωβουλή, επειδή το νομοσχέδιο περιόριζε σε έναν βαθμό την επέκταση του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα της Υγείας στη νοσοκομειακή περίθαλψη.
Η καθιέρωση του θεσμού της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης στους γιατρούς του ΕΣΥ μαζί με τις υπόλοιπες μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν στην Ελλάδα τις δεκαετίες του '70 και του '80 ήταν ενταγμένες στο πλαίσιο του αναγκαίου εκσυγχρονισμού του αστικού δημόσιου συστήματος Υγείας. Ανταποκρίνονταν στις ανάγκες της καπιταλιστικής ανάπτυξης εκείνης της περιόδου, πατούσαν σε μία αντικειμενική πραγματικότητα μεγάλης καθυστέρησης ακόμα και στο πλαίσιο του καπιταλισμού στην κάλυψη ακόμα και στοιχειωδών εργατικών - λαϊκών αναγκών και βελτίωναν σε έναν βαθμό τις παρεχόμενες υπηρεσίες Υγείας. Παράλληλα ήταν αποτέλεσμα σκληρών αγώνων του εργατικού - λαϊκού κινήματος, οι οποίοι είχαν σαν φωτεινό παράδειγμα τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης στον τομέα της Υγείας στην ΕΣΣΔ και στις άλλες χώρες που οικοδομούσαν τον σοσιαλισμό.
Βήμα βήμα το ξήλωμα των όποιων κοινωνικών χαρακτηριστικών
Μέτρα στην ίδια κατεύθυνση με το παρόν νομοσχέδιο και με επιχειρηματολογία καρμπόν εφαρμόζονται από τα τέλη της δεκαετίας του '80 - αρχές της δεκαετίας του '90 έως σήμερα από όλες τις κυβερνήσεις ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ. Το 1992 ψηφίστηκε ρύθμιση για προκήρυξη θέσεων μερικής απασχόλησης νοσοκομειακών γιατρών επί θητεία, οι οποίοι μπορούσαν να εργάζονται και στον ιδιωτικό τομέα της Υγείας ή να έχουν ιδιωτικό ιατρείο. Μόλις 600 γιατροί την επέλεξαν και λίγα χρόνια αργότερα καταργήθηκε. Ακολούθησαν τα απογευματινά ιατρεία, τα απογευματινά χειρουργεία, που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ «ξέχασε» να καταργήσει. Ο θεσμός του επικουρικού γιατρού το 1997, για την «κάλυψη επειγουσών αναγκών», ο οποίος αξιοποιήθηκε στο έπακρο από όλες τις κυβερνήσεις, για την κάλυψη διαρκών αναγκών. Σήμερα τείνει να γίνει η κυρίαρχη εργασιακή σχέση στο δημόσιο σύστημα Υγείας.
Οι ρυθμίσεις του παρόντος νομοσχεδίου είναι συνέχεια των προηγούμενων. Στόχος η παραπέρα συμπίεση του κόστους λειτουργίας των δημόσιων μονάδων Υγείας με αποτέλεσμα την ακόμα μεγαλύτερη «συμπίεση» των δωρεάν παροχών Υγείας. Η περαιτέρω ενίσχυση της επιχειρηματικής - εμπορευματικής τους λειτουργίας, η βαθύτερη προσαρμογή τους στους κανόνες της ενιαίας αγοράς Υγείας. Η βιωσιμότητά τους θα εξαρτάται από την ικανότητά τους να προσελκύουν πελατεία. Η κάλυψη των λαϊκών αναγκών σε υπηρεσίες Υγείας που συνεχώς αυξάνονται και συσσωρεύονται, θα εξαρτάται από τη δυνατότητα των ασθενών να τις αγοράζουν. Σε μία περίοδο που το λαϊκό εισόδημα κατασπαράζεται από τις αυξήσεις - φωτιά στο ρεύμα, στα καύσιμα, στα είδη λαϊκής κατανάλωσης, ορθώνονται περισσότερα εμπόδια στην πρόσβαση της εργατικής - λαϊκής οικογένειας ακόμα και σε βασικές υπηρεσίες Υγείας.
Τα επιχειρήματα που επιστρατεύει η κυβέρνηση
Η κυβέρνηση αξιοποιεί υπαρκτά προβλήματα. Την υποστελέχωση, τις ελλείψεις σε γιατρούς ορισμένων ειδικοτήτων, τους πετσοκομμένους μισθούς των νοσοκομειακών γιατρών, που άλλωστε η ίδια και όλες οι προηγούμενες δημιούργησαν και διόγκωσαν.
Ας δούμε τα επιχειρήματά της συνοπτικά:
«Γιατί υπάρχει πρόβλημα στην αξιοποίηση των ιδιωτών γιατρών, αφού οι ασθενείς δεν θα πληρώνουν; ...αυτό εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες».
«Είναι οξύμωρο να έχουμε σε μια πόλη της επαρχίας πολλούς παιδιάτρους και να μην έχουμε στο δημόσιο νοσοκομείο, να υπάρχει αναισθησιολόγος στην ιδιωτική κλινική και όχι στο νοσοκομείο».
«Γιατί να μην δοθεί η δυνατότητα στους ιδιώτες να εργαστούν στο δημόσιο νοσοκομείο και να αυξήσουν το εισόδημά τους;».
«Προκηρύσσονται θέσεις πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης αλλά δεν τις επιλέγουν οι γιατροί».
«Ιδεολογικά, θα ήθελα κάποια στιγμή να λειτουργούσαμε στα πρότυπα της Αγγλίας. Ο γιατρός με την ίδια άνεση είναι και σε ιδιωτική κλινική και στο δημόσιο σύστημα».
Εχουμε και λέμε:
1. Πράγματι οι ασθενείς πολλές φορές δεν πληρώνουν άμεσα. Πληρώνουν όμως έμμεσα μέσω των ασφαλιστικών εισφορών.
2. Πράγματι είναι οξύμωρο στην ίδια περιοχή γιατροί της ίδιας ειδικότητας να επιλέγουν να ασκούν ιδιωτικό έργο και να μην επιλέγουν να εργαστούν στο δημόσιο νοσοκομείο με σχέση πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Αλλά εξηγείται, αφού αυτοί και οι προηγούμενοι έχουν διαμορφώσει ένα άθλιο σύστημα εργασιακών συνθηκών. Ετσι εξηγείται το γεγονός ότι είναι η «τελευταία» επιλογή ενός γιατρού να εργαστεί μόνιμος στο ΕΣΥ. Γνωρίζει ότι θα εργάζεται με απάνθρωπα ωράρια, με χαμηλό μισθό, χωρίς τη δυνατότητα να ασκεί ιατρική με σύγχρονους όρους, να εξελίσσεται επιστημονικά, χωρίς ελεύθερο χρόνο να παρακολουθήσει τις εξελίξεις της Ιατρικής, να ικανοποιεί το σύνολο των κοινωνικών αναγκών του. Γνωρίζει ότι παίζει τη ζωή των ασθενών του κορόνα - γράμματα. Καλείται ο νέος γιατρός χωρίς αντίστοιχη προηγούμενη εμπειρία να αναλάβει εξολοκλήρου, σε αρκετές περιπτώσεις, τη λειτουργία ενός τμήματος ή μίας κλινικής στην οποία δεν υπάρχει καν επιστημονικά υπεύθυνος ή είναι στα πρόθυρα συνταξιοδότησης. Η ομαλή διαδοχή με νέο ηλικιακά ιατρικό δυναμικό ώστε να μεταλαμπαδεύεται η εμπειρία των παλιότερων στους νεότερους έχει διακοπεί βίαια εξαιτίας του εμπάργκο στις προσλήψεις, με αποτέλεσμα να απαξιώνεται και να αχρηστεύεται πολύτιμη επιστημονική εμπειρία που έχει συσσωρευτεί από τη δουλειά ετών.
3. Μπορεί η κάλυψη των κενών σε γιατρούς να επαφίεται τελικά στους ιδιώτες γιατρούς, αν και εφόσον το επιλέξουν με κριτήριο την ενίσχυση του εισοδήματός τους; Αν δεν το επιλέξουν τι θα συμβεί;
4. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος ιδιώτης παιδίατρος προσληφθεί με μερική απασχόληση. Πώς εξασφαλίζεται η παροχή των αναγκαίων υπηρεσιών δευτεροβάθμιας περίθαλψης (διάγνωση, νοσηλεία, θεραπεία) στον παιδιατρικό πληθυσμό π.χ. ενός νησιού, με δεδομένες τις τραγικές ελλείψεις σε υποδομές, εξοπλισμό, άλλες αναγκαίες ειδικότητες για την ολοκληρωμένη, ολόπλευρη αντιμετώπιση των παιδιατρικών ασθενών;
5. Πλήθος μελετών επιβεβαιώνουν ότι η διεπιστημονική συνεργασία, η λειτουργία της ομάδας, ειδικά στις σημερινές συνθήκες της αλματώδους ανάπτυξης της ιατρικής και της συνεχώς αυξανόμενης παραγωγής νέας γνώσης, είναι καθοριστικός παράγοντας για τη μείωση των ιατρικών λαθών, της νοσηρότητας και της θνητότητας. Πώς εξασφαλίζεται η συνέχεια στην παρακολούθηση των ασθενών με γιατρούς «επισκέπτες» και τον νου τους και στο ιδιωτικό τους ιατρείο;
6. Στα νοσοκομεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας οι τραγικές ελλείψεις οφείλονται στην απροθυμία των γιατρών να εργαστούν σε θέσεις πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης ή ότι δεν προκηρύσσονται θέσεις; Στην Παιδιατρική Κλινική της Κοζάνης, που έχει 4 κενές σε σύνολο 5 οργανικών θέσεων, πόσες θέσεις έχουν προκηρυχθεί; Καμία είναι η απάντηση.
7. Οι γιατροί μερικής απασχόλησης θα εργάζονται κάποιες μέρες της βδομάδας στα νοσοκομεία. Τις υπόλοιπες μέρες πώς θα καλύπτονται οι ανάγκες; Part-time γιατροί για part-time κάλυψη των αναγκών.
8. Το μέλλον που οραματίζεται ο υπουργός Υγείας για το σύστημα της Ελλάδας είναι το θλιβερό παρόν του NHS, όπου σύμφωνα με τα στοιχεία της British Medical Association οι ελλείψεις σε γιατρούς αγγίζουν στη δευτεροβάθμια περίθαλψη τις 6.500. Σύμφωνα με υπολογισμούς, και το σύνολο των κενών θέσεων να καλύπτονταν άμεσα θα χρειάζονταν στην καλύτερη περίπτωση τουλάχιστον 42.000 γιατροί για να προσεγγιστεί ο ανεπαρκής μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ των 3,7 γιατρών /1.000 κατοίκους.
Το «τυράκι» της δυνατότητας άσκησης ιδιωτικού έργου στους γιατρούς του ΕΣΥ δεν απαντάει στην ανάγκη των νοσοκομειακών γιατρών για αυξήσεις τους μισθούς, για ανθρώπινα ωράρια, για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Πώς μπορεί ένας γιατρός να δουλεύει καθημερινά στα τμήματα και τις κλινικές, να κάνει απογευματινά, να εφημερεύει και ταυτόχρονα να δουλεύει εκτός νοσοκομείου στον ιδιωτικό τομέα; Δεν είναι λύση για τους νοσοκομειακούς γιατρούς να βγουν στην αγορά όπου κυριαρχεί ο αδυσώπητος ανταγωνισμός και είναι νομοτέλεια ότι «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό».
Το νομοσχέδιο ισοδυναμεί με καταδίκη του λαού σε ακόμα πιο υποβαθμισμένες υπηρεσίες Υγείας και σε επικίνδυνες συνθήκες περίθαλψης
Οι μόνοι ωφελημένοι θα είναι οι έμποροι της Υγείας, με την ακόρεστη δίψα τους για περισσότερα κέρδη από την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου και της αρρώστιας.
Καμία αυταπάτη. Καμία αναμονή για επίδοξους σωτήρες τύπου ΣΥΡΙΖΑ, που υποστηρίζουν την «αρμονική συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». «Το νερό με τη φωτιά φίλοι δεν γίνονται». Η πανδημία το επιβεβαίωσε. Αγωνιστική συμπόρευση με το ΚΚΕ παντού για μόνιμες προσλήψεις υγειονομικών στο δημόσιο σύστημα Υγείας, για αυξήσεις στους μισθούς, κατάργηση των πληρωμών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης για την Υγεία, κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας. Με ορίζοντα τις απολύτως δωρεάν σύγχρονες υπηρεσίες Υγείας στο πλαίσιο ενός αποκλειστικά κρατικού συστήματος Υγείας.
Αφροδίτης ΡΕΤΖΙΟΥ* *Η Αφροδίτη Ρέτζιου είναι μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας