24.01.2021
1. Νομοθετικό Πλαίσιο:
Ο ισχύων νόμος για τα «μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής και άλλες διατάξεις» (Νόμος υπ’ αριθμ. 4509 ΦΕΚ Α 201/22.12.2017) ορίζει στο άρθρο 3 παράγραφο 1 ως κατάλληλο θεραπευτικό μέτρο για τους ανωτέρω θεραπευόμενους την νοσηλεία (α) «σε ειδικό τμήμα δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου» ή (β) «σε ψυχιατρικό τμήμα δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου» ή την υποχρεωτική θεραπεία (γ) «σε κατάλληλη εξωνοσοκομειακή Μονάδα Ψυχικής Υγείας».
Στο άρθρο 11 του ίδιου νόμου στις παραγράφους 1 και 2 ορίζεται ότι το (α) ειδικό τμήμα «αποτελεί τμήμα δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου, με μικρό αριθμό κλινών και διαθέτει κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή και εξοπλισμό για την εξυπηρέτηση των αναγκών των ατόμων που νοσηλεύονται. Παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες αυξημένης φροντίδας και ασφάλειας, για τις οποίες προβλέπεται αριθμητικά αυξημένο και κλινικά ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό.». Ενώ ορίζεται ότι το (β) ψυχιατρικό τμήμα «αποτελεί τμήμα δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου και παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας ανάλογες προς τις προσφερόμενες στους ακούσια νοσηλευόμενους ψυχικά ασθενείς.»
Στο άρθρο 17 του ίδιου νόμου στην παράγραφο 1 αναγράφεται ότι «Η σύσταση, κατάργηση ή συγχώνευση των ειδικών τμημάτων δημόσιων ψυχιατρικών ή γενικών νοσοκομείων της παραγράφου 1 του άρθρου 11 γίνεται με προεδρικό διάταγμα, ύστερα από πρόταση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας» και στην παράγραφο 3 ότι «το προσωπικό φύλαξης που υπηρετεί στα τμήματα του παρόντος άρθρου, λαμβάνει κατάλληλη εκπαίδευση σχετικά με το περιεχόμενο των υποχρεώσεών του και τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων του πριν από την ανάληψη των καθηκόντων αυτών.»
Τέλος στο άρθρο 21 στην παράγραφο 4 αναγράφεται ότι «μέχρι την έκδοση του προεδρικού διατάγματος του άρθρου 17, ως ειδικό τμήμα δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου ή ψυχιατρικό τμήμα δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου νοείται το ανήκον στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δαφνί», το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δρομοκαΐτειο» και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.».
Τον Δεκέμβριο του 2020 το άρθρο 13 του ν. 4760/2020 ΦΕΚ 247/Α/11-12-2020 προσθέτει στο άρθρο 16 του ν. 4509/2017 την κάτωθι παράγραφο:
«6. Κάθε μεταφορά του θεραπευόμενου διενεργείται από τον θεράποντα ιατρό και με κατάλληλα διαμορφωμένο όχημα. Σε κάθε περίπτωση, ο θεράπων ιατρός που μεταφέρει τον θεραπευόμενο παραμένειστον χώρο, έως ότου πραγματοποιηθεί ο σκοπός της μεταφοράς. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για την ασφάλεια του ασθενή και των τρίτων, μπορεί να ζητηθεί, κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίαςκαι προηγούμενηςγνωμάτευσης του θεράποντος ιατρούσχετικά με την αναγκαιότηταλήψης περαιτέρωμέτρων ασφαλείας,η συνδρομή οργάνων της ΕΛ.ΑΣ. τόσο κατά τη μεταφορά όσο και κατά την παραμονήτου θεραπευομένουστον χώρο μεταφοράς. Οι ανωτέρω διατάξειςσχετικά με τη μεταφοράθεραπευομένων δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις θεραπευομένωνμε το μέτρο θεραπείας της περ. γ΄ της παρ. 3 του άρθρου 69Α Π.Κ., οι οποίοι δύνανται να προσέρχονται αυτοβούλωςκαι άνευ συνοδείας, εκτόςαν ο αρμόδιος Εισαγγελέας, κατόπιν γνωμοδότησηςτου θεράποντοςιατρού, κρίνειδιαφορετικά.»
2. Εφαρμογή του νόμου:
Το πνεύμα του νόμου σαφώς μας βρίσκει σύμφωνους και η εφαρμογή του θα σημάνει την βελτίωση της θεραπείας των θεραπευόμενων. Ωστόσο, δυστυχώς 3 έτη έπειτα από την νομοθέτησή του δεν έχει υπάρξει μέριμνα για την εφαρμογή του, ούτε έχει εκδοθεί προεδρικό διάταγμα, ως αναφερόταν, για τη σύσταση των «ειδικών τμημάτων» σε κάποιο νοσοκομείο της Ελλάδας. Παράλληλα, όμως, σύμφωνα με το άρθρο 17, καλούνται να νοσηλεύσουν τα τρία μεγάλα ψυχιατρικά νοσοκομεία της Ελλάδας (στο Δαφνί και στο Δρομοκαΐτειο νοσηλείες στα τμήματα νέων εισαγωγών ή χρονίων παθήσεων με συνθήκες φροντίδας και ασφάλειας παρόμοιες των υπόλοιπων τμημάτων των νοσοκομείων και στο ΨΝΘ στο Ψυχιατροδικαστικό Τμήμα με παρόμοιες ως άνω συνθήκες) τους θεραπευόμενους χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί, ως ορίζεται στον νόμο «εξειδικευμένες υπηρεσίες αυξημένης φροντίδας και ασφάλειας, για τις οποίες προβλέπεται αριθμητικά αυξημένο και κλινικά ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό», μόνιμο «προσωπικό φύλαξης» και «κατάλληλα διαμορφωμένο όχημα για τις διακομιδές». Ως εκ τούτων, ανακύπτουν σοβαρά προβλήματα, καθώς, όταν χρειάζεται, είναι αδύνατη ηπαροχή αυξημένης φροντίδας και ασφάλειας στον θεραπευόμενο, στους συνασθενείς του και στο προσωπικό.
3. Πρωτόκολλο διαχείρισης θεραπευόμενων
Τα κενά στην εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου συμπληρώνονται από τα κενά του ΨΝΑ στα πρωτόκολλα διαχείρισης των θεραπευόμενων μας που χρήζουν αυξημένης φροντίδας με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο αυτο-/ετεροκαταστροφικής συμπεριφοράς. Κενά στη πρόληψη συμπεριφορών συγκεκριμένων ασθενών που έχουν επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα και σίγουρα υψηλό βαθμό προβλεψιμότητας θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ιδίων και συνασθενών τους. Η λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την αποτροπή ανάλογων συμπεριφορών αποτελεί το σημαντικότερο συστατικό στη θεραπευτική αντιμετώπιση αυτών των ασθενών και βρίσκεται υπό την ευθύνη της θεραπευτικής τους ομάδας.
4. Υποστελέχωση του ΨΝΑ
Οι συνθήκες γίνονται ακόμη πιο δυσχερείς λόγω της χρόνιας υποστελέχωσης του ΨΝΑ από ιατρικές ειδικότητες, νοσηλευτικό προσωπικό, διασώστες ασθενοφόρου και τον ελλιπή εξοπλισμό. Χαρακτηριστικά, ενώ συζητείται από ετών το θέμα αναγκαιότητας αξονικού τομογράφου, ακόμη δεν έχει τοποθετηθεί και λειτουργήσει. Το αποτέλεσμα είναι η εφημέρευση των τμημάτων του ΨΝΑ με 2 νοσηλευτές ανά βάρδια και όλου του νοσοκομείου χωρίς 24ωρη κάλυψη από μικροβιολογικό εργαστήριο, ακτινολογικό εργαστήριο, πολλές ιατρικές ειδικότητες και ασθενοφόρο! Για το ασθενοφόρο έχει σημασία να τονίσουμε ότι δεν είναι μόνο απαραίτητο για διακομιδή προς άλλο νοσοκομείο, αλλά λόγω της δόμησης του ΨΝΑ σε διαφορετικά κτίρια, είναι απαραίτητο για την κάθε εσωτερική μεταφορά ασθενών από τα ψυχιατρικά τμήματα στο υποστηρικτικό κτίριο, όπου βρίσκονται οι λοιπές ειδικότητες και τα εργαστήρια. Και τις ημέρες εκτός ανοικτών εφημεριών μετά τις 23.00 το ΨΝΑ καλύπτεται από ασθενοφόρο του Δρομοκαϊτείου, όταν και εφόσον, αυτό είναι διαθέσιμο.
_______________________________
Ως ειδικευόμενοι του ΨΝΑ Δαφνί καθιστούμε σαφές ότι λόγω όλων των παραπάνω ελλείψεων στην εφαρμογή του νόμου, στα πρωτόκολλα διαχείρισης ασθενών που χρήζουν αυξημένης φροντίδας και ασφάλειας, στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό και στο ανθρώπινο δυναμικό είναι πολύ συχνή η ανάγκη διενέργειας διακομιδής των θεραπευόμενων μας σε τακτική ή έκτακτη βάση σε άλλα νοσοκομεία με επισφαλή τρόπο που θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ίδιων των ασθενών μας, των υπόλοιπων ασθενών και του προσωπικού.
Αιτούμαστε την εφαρμογή στην πράξη της σημαντικότητας της ψυχικής υγείας με στελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά και υλικοτεχνικό εξοπλισμό του ΨΝΑ.
Αιτούμαστε την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του ν. 4509/2017 (και της αναθεώρησης του στις 11.12.2020) όπου ορίζεται το πλαίσιο της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ανωτέρω θεραπευόμενων και καλούμε τους υπευθύνους να εφαρμόσουν τις διατάξεις του με γνώμονα τα δικαιώματα, την φροντίδα και ασφάλεια των θεραπευόμενων και του προσωπικού.
Ως εκ τούτου, επιφυλασσόμεθα για το νόμιμο, το ηθικό και το σύμφωνο με την ιατρική δεοντολογία όλων αυτών των διαδικασιών στο ΨΝΑ.